{highslide type="img" url="lambis/dd/kentroxori-platanes/platanes/platanes01.jpg" captionText="Πλατανές" display=none} {/highslide}

Τουλάχιστο τέσσερα χωριά – οικισμοί του Νομού Ρεθύμνης είναι πριν από αιώνες καταγεγραμμένα και διατηρούν μέχρι σήμερα το ίδιο περίπου όνομα. Πρόκειται για τον Πλατανέ του Δήμου Λάμπης, τον συνοικισμό Πλατανιά του Δήμου Ρεθύμνου και τα χωριά Πλατάνια και Πλάτανος του Δήμου Κουρητών.

Το όνομα τους φαίνεται να έχει σχέση με το ομώνυμο δέντρο, το οποίο ενδημεί και βρίσκεται σε αφθονία σε πολλά μέρη στην Κρήτη.

Το χωριό Πλατανές του Δήμου Λάμπης είναι σήμερα οικισμός του Δημοτικού Διαμερίσματος Κεντροχωρίου, που μαζί αποτελούσαν μέχρι το 1998 την Κοινότητα Κεντροχωρίου.

Βρίσκεται στις νότιες υπώρειες του Όρους Κέντρος και σε υψόμετρο 510 μ.

Τον Πλατανέ τον συναντούμε σ’ όλες τις γνωστές απογραφές της περιόδου της ύστερης Ενετοκρατίας στην Κρήτη (16ος και 17ος αιώνας), δηλαδή στην απογραφή του Καστροφύλακα το 1583 και το 1659, που είχε τότε 30 σπίτια, δηλαδή οικογένειες.

Μέσα στο χωριό υπήρχε παλαιόθεν ο ναός του Τιμίου Σταυρού, στον οποίο έγινε νεότερη προσθήκη προς δυσμάς και ήτανε για πολλούς αιώνες και μέχρι πρότινος ο ενοριακός ναός του οικισμού. Το παλαιότερο τμήμα του ναού ήτανε κατάγραφο με αγιογραφίες, αλλά δυστυχώς σήμερα οι αγιογραφίες είναι σχεδόν καταστρεμμένες από την υγρασία και ο ναός αυτός είναι παραμελημένος.

Ενοριακός ναός είναι σήμερα του Αγίου Νεκταρίου, που κατασκευάστηκε τις τελευταίες δεκαετίες.

Είναι σημαντικό και πρέπει ιδιαίτερα να τονιστεί, ότι από το μικρό και φτωχό σε υλικά αγαθά Πλατανέ έχει αναδειχθεί ένα αξιολογότατο ανθρώπινο δυναμικό ειδικευμένο σε διάφορες επιστήμες, ιδιαίτερα στην ιατρική διάφορων ειδικοτήτων σε αναλογία πληθυσμού τέτοια, που δύσκολα θα τη συναντήσει κανείς σε άλλο μέρος της ελληνικής επικράτειας.

Ο Απάνω Πλατανές

Σε απόσταση 1 ώρα και 30 λεπτά με κανονική πεζοπορία και σε κατεύθυνση βόρεια από τον Πλατανέ, στις νότιες υπώρειες του Όρους Κέντρος και κατά προσωπική εκτίμηση σε υψόμετρο 800-850 μ. βρίσκεται μια εσοχή σε σχήμα φαραγγιού χωρίς διέξοδο προς τη βόρεια μεριά της, η οποία παρουσιάζει αρκετό ενδιαφέρον. Η θέση αυτή, δηλαδή το τοπωνύμιο της περιοχής αυτής, λέγεται Απάνω Πλατανές ή ο Απάνω Πλατανές.

Το Όρος Κέντρος είναι γνωστό, ότι φημίζεται από πολύ παλιά, ότι έχει πολλά νερά και μάλιστα λέγεται ότι έχει 101 (εκατό μία) πηγές. Η παλαιότερη γραφτή αναφορά γι’ αυτήν την παράδοση προέρχεται από τον Μαρίνο Τζάνε Μπουνιαλή, που στο έργο του Ο ΚΡΗΤΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ 1645-1669 αναφέρει:

«Το Κέντρος, που ‘χεν εκατό βρύσες στα τρίγυρά του,
Παράδεισον ετύχαινε να λέσι τ’ όνομά του,
κι Αγαρηνός το πάτησε κ’ οι τόποι ‘ναι δικοί του,
τα όρη κι όλα τα χωριά, ογιά ξεφάντωσή του….»

Είναι βέβαια προφανές, ότι ο ποιητής λόγω στίχου αναφέρει τον αριθμό εκατό, αντί του σωστού εκατό μία.

Το πλούσιο λοιπόν σε πηγές και νερά Κέντρος παρουσιάζει μια θαυμάσια, ειδυλλιακή, θα έλεγα, εικόνα κατά τους μήνες του χειμώνα και της άνοιξης, όπου τρέχουν τα νερά από τις πλαγιές του και σχηματίζουν φυσικούς καταρράκτες. Το φαινόμενο αυτό είναι καταπληκτικό, όταν μάλιστα τυχαίνει να είναι χιονισμένη η κορυφή του βουνού και οι νερομάνες από τις πλαγιές του Κέντρους ξεχειλίζουν και δημιουργούν θαυμάσιους φυσικούς καταρράχτες, οι οποίοι σχηματίζουν αφρισμένα ρυάκια και χύνονται στον Ακουμιανό Ποταμό.

Αυτό ακριβώς το καταπληκτικό για την Κρήτη φαινόμενο το συναντά κανείς σε πολλά σημεία στη θέση Απάνω Πλατανές μέχρι τις αρχές του καλοκαιριού. Στη θέση μάλιστα αυτή συναντά ο επισκέπτης κατάλοιπα από το παλιό δασικό μεγαλείο των Κρητικών βουνών, δηλαδή τεράστια πρινάρια σε ύψος, αλλά κυρίως σε περίμετρο κορμού, που μπορεί να φθάνει σε κάποιες περιπτώσεις τα 4-6 μέτρα, δηλαδή δέντρα, που για να φθάσουν σε αυτά τα μεγέθη χρειάστηκε η φύση χιλιάδες χρόνια για να τα δημιουργήσει.

Στο σημείο αυτό παίρνουμε μια πλήρη εικόνα για το πως ήτανε το Κέντρος πριν από μερικές εκατοντάδες ή χιλιάδες χρόνια, όταν ήτανε κατάφυτο και σκεπαζότανε από άκρη σε άκρη του με πρινάρια ή πλατάνια, που είναι ένα άλλο είδος που ενδημεί στη θέση Απάνω Πλατανές.