Ορνέ (3)
Το όνομα τού χωριού παραπέμπει άμεσα στους πολλούς «όρνους» που υπήρχαν σε παλιότερες εποχές στο χωριό. Ως μικροτοπωνύμιο απαντάται και στον Ασώματο (Ορνέ, στην), ενώ στον Βάτο και στην Κρύα Βρύση ακούγεται και στον Όρνε, και στα Σακτούρια ως περιφραστικό στσ' Ορνές το Λάκκο.
Το τοπωνύμ. προέρχεται από το εριν(ε)ός (ο), ερινός, αττ. ερίνεως (ο), ερινάς -άδος που, κατά την αρχαιότητα, σήμαινε την αγριοσυκιά, με την οποία γίνεται η γονιμοποίηση των σύκων, κοιν. "ερινιός", "ορνεός» (ορνιός), ή «ορνιά» (λατιν. οrnus). Απαντιέται και ως επίθ. ερινεός, -ά, -όν (ερινεόν σύκον).
Χωριό τής επαρχίας Αγίου Βασιλείου, νομού Ρεθύμνου, κάτ. 77 (2001), υψόμ. 300μ., στους νοτιοανατολικούς πρόποδες τού χιλιοτραγουδισμένου Κέδρου. Απέχει από το Ρέθυμνο 49 χιλμ., διακλάδωση αριστερά στο 45ο χιλμ. τού δρόμου προς Αγία Γαλήνη- Νέα Κρύα Βρύση- Κρύα Βρύση- Ορνέ. Η αρχική αναγνώριση τής Ορνές ως κοινότητας έγινε με τη Διαταγή 20-8-1932, ΦΕΚ. Α 282/ 1932, προήλθε δε από πληθυσμό των γειτονικών χωριών Κρύας Βρύσης, Σαχτουρίων και κυρίως των Μελάμπων, από τις οποίες και αποσπάστηκε, με την παραπάνω Διαταγή, και ως έδρα της είχε την Ορνέ.
Αναφέρεται στην επαρχία Αγίου Βασιλείου το 1577 από τον Fr. Barozzi (fo 26v) Ornea, από τον Καστροφύλακα (Κ172) Ornea με 40 κατ. το 1583, και (Κ184) με 95 οφειλόμενες αγγαρείες, από τον Βασιλικάτα Ornea το 1630, στην τούρκικη απογραφή τού 1659 αναφέρεται Kato Orne με τέσσερα χαράτσια. Στην Αιγυπτιακή απογραφή τού 1834 το χωριό δεν αναφέρεται. Το 1881 αναφέρεται ως Ορνέ στον δήμο Μελάμπων με 23 χριστιανούς κατοίκους, το 1900 παραμένει στον ίδιο δήμο με 74 κατ., το 1913 δεν αναφέρεται, το 1920 στην κοινότητα Μελάμπων με 117 κατ., το 1928 με 118, το 1940 είναι έδρα ομώνυμης κοινότητας με 158 κατ., το 1951 131 κατ., το 1961 138 κατ., το 1971 89 κατ., το 1981 103, το 1991 123, το 2001 77.
Το 1659 (Τουρκοκρατία) το χωριό εμφανίζεται να διαθέτει 80,5 τσερίπια χωράφια, 195 ελαιόδεντρα, 1 τσερίπι αμπέλια και 22 τσερίπια ακαλλιέργητες γαίες.